Een stap richting circulaire toekomst: duurzaamheid in bouw en interieur

De bouw verbruikt de helft van alle grondstoffen in de wereld. Veel van die grondstoffen zijn schaars. Met de winning gaat veel energie gepaard, het vervuilt de omgevingen en heeft impact op biodiversiteit. We moeten duurzamere keuzes maken en kiezen voor circulair bouwen. Dat niet alleen, ook in je interieur is er genoeg te doen om te verduurzamen.

Verandering in de loop der jaren

Als we kijken naar de bouw van huizen door de jaren heen is er veel ontwikkeling in het duurzaam bouwen. Zo werden woningen die gebouwd zijn voor 1925 zonder gestelde eisen aan de energiezuinigheid gebouwd. Er zijn vaak nog gaskachels of houtkachels te vinden voor het verwarmen van de woning en er is weinig isolatie. Pas vanaf begin jaren 70 werden er meer eisen aan energiezuinigheid van woningen gesteld. Betonnen vloeren werden matig geïsoleerd, en deels gebruik gemaakt van dubbel glas. In eind jaren 80 werden woningen redelijk goed geïsoleerd. De vloer, muur en dak hebben een isolatiewaarde van rond de 2,5 gekregen. Er werd ook veel HR glas toegepast. Maar pas in 2008 kwam er een officiële classificatie voor isolatie glas. Bij woningen vanaf 2013 zijn naden en kieren goed gedicht en is de isolatie met een rc-waarde van rond de 3,5 goed. Doordat de woning goed geïsoleerd is, is de stap naar aardgasvrij voor deze woningen klein. In het lente-akkoord van 2018 staat dat nieuwbouwwoningen aardgasvrij worden gebouwd maar er wordt nog steeds ontwikkelt in de woningbouw. Zo gaat er per 1 januari 2025 de milieuprestatie-eis voor gebouwen omhoog van 0,8 naar 0,5.

Kunnen we betere keuzes maken?

Gebouwen zijn, inclusief de bouw, verantwoordelijk voor ruim een derde van het totale energieverbruik wereldwijd. De Co2-uitstoot die daarbij hoort is zelfs goed voor 39% van het wereldwijde totaal. Dit moet dus flink omlaag. Bovendien streeft Nederland 100% circulair te zijn in 2050. En in 2030 moet 50% van deze doelstelling gehaald zijn. Er moet dus nog aardig wat gedaan worden. Onderzoeksinstituut TNO schrijft in een oproep aan de politiek, woningcorporaties en bouw- en energiebedrijven, dat het verduurzamen van huizen sneller kan en moet. “Het zou topprioriteit moeten zijn, zeker nu het door de hoge energieprijzen steeds rendabeler wordt om het energieverbruik te verminderen.” TNO adviseert de partijen samen een masterplan te bedenken, te beginnen bij de 1,5 miljoen slecht geïsoleerde woningen in Nederland. Er worden nu jaarlijks zo’n 30.000 woningen aardgasvrij gemaakt en rond de 100.000 geïsoleerd. Om de eigen doelen te halen zou het kabinet 300.000 woningen per jaar moeten verduurzamen.

Niet alleen dat, we zetten in Nederland nog steeds panden neer die niet 100% geschikt zijn voor de doelstelling van 2050. Zo zegt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft. “We moeten nu al kiezen voor energieneutraal, circulair en natuurinclusief. Achteraf aanpassen is bijna onmogelijk. We moeten al leven naar de normen van 2050”. Een grote stap die de bouwsector de komende jaren maakt in duurzaamheid is prefab-bouwen, daarbij worden materialen vooraf in een fabriek of werkplaats tot elementen gemaakt, waarna deze naar de bouwplaats worden getransporteerd en verder wordt verwerkt.

Prefab-bouwen. (Bron: Pixabay)

Wat is circulair bouwen?

We gaan dus meer circulair bouwen, hierbij verstaan we het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur. Waarbij er geen natuurlijke hulpbronnen onnodig worden uitgeput, de leefomgeving wordt vervuild en ecosystemen worden aangepast. Vormen van circulair bouwen zijn bijvoorbeeld: geen sloop maar renovatie, transformatie van gebouwen, bouwen met gerecyclede materialen of bouwen met bio-based materialen. Bij Circulair bouwen betekent dat alle bouwmaterialen, zoals onder anderen beton, hout en asfalt moeten worden hergebruikt. Er moet dus al bij het slopen van gebouwen nagedacht worden over de manier waarop de bouwmaterialen opnieuw kunnen worden gebruikt. Hergebruik is een beter alternatief dan recycling, omdat daarbij de waarde van materiaal afneemt. Zo zegt Axel Hendriks, mede-eigenaar van sloper Adex Groep, in een interview met de NOS “Onze rol verandert erg. We zijn niet meer alleen een sloopbedrijf, maar worden steeds meer producent en leverancier van bouwmaterialen.” Ook kunnen we meer duurzamere bouwmaterialen gaan gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn natuursteen, bamboe, schapen wol. Zo is natuursteen een materiaal dat zich goed laat hergebruiken, waardoor je het gemakkelijk gerenoveerd worden na heel lang gebruik en is bamboe een snelgroeiend en een voorvechter van milieuvriendelijke materialen, perfect voor vloeren, meubels en zelfs textiel. Metalen zijn ook een goed circulair bouwmateriaal, je kan het oneindig recyclen.

In Enschede zijn ze sinds 2020 in de woonwijk Stroinkslanden verrijkt met zeven circulaire woningen. Het project is ontstaan als ‘proeftuin circulair bouwen’ van Stichting Pioneering. Zo verteld Martin Huiskes, van LKSVDD architecten uit Enschede, aan Nationale Milieu Database over de bouw van de woonwijk. Hij zegt: “Een belangrijk aspect in de circulariteit van de woningen is dat we fundering en begane grondvloer hebben kunnen behouden. Het is natuurlijk het allermooiste als hergebruik binnen het project mogelijk is, maar we hebben ook materialen van buitenaf kunnen hergebruiken.” De woningen zijn goed geïsoleerd, voorzien van zonnepanelen en balansventilatie. Ook is het de bedoeling dat de bewoners zelf gaan meedenken in de milieukwaliteit van de woningen.

De circulaire woningen in Stroinkslanden. (Bron: EcoStart)

Video over circulair gebouwde woningen

Gaan we meer duurzaam bouwen?

Toch is het voor de consument nog best lastig om duurzaam te bouwen. Zo bouwen mensen vaak niet zelf hun woning, maar besteden dit uit. Waar consumenten zelf wel belangrijke keuzes in kunnen maken zijn zaken zoals verwarming, zonwering, isolatie en interieur.

Veel mensen maken zich zorgen over de kosten van verduurzaming, dit is een reden dat ze zich weerhouden van duurzaam bouwen, of simpelweg hun huis te isoleren.

Wel kiest ruim acht op de tien Nederlandse huiseigenaren in de afgelopen twee jaar om hun woning te verduurzamen of zijn dat van plan te gaan doen, dat meldt De Hypotheker op basis van onderzoek onder huizenbezitters. Bij het verduurzamen van een woning kiezen de meeste mensen voor het isoleren van hun woning of het installeren van zonnepanelen of energiezuinig glas. Ook is er steeds meer vraag naar warmtepompen.

Duurzaam interieur

Een huis kan alleen duurzaam zijn als het gevuld is met verantwoord geproduceerde materialen. Duurzaam interieurontwerp is de kunst van het maken van ruimtes die prioriteit geven aan het gebruik van milieuvriendelijke materialen, energie-efficiëntie en minimale ecologische voetafdruk. Het terugdringen van de dure lasten van het huishoudelijk energieverbruik is voor iedereen een prioriteit. Interieurontwerpers maken plannen voor de toekomst door eenvoudige ideeën te introduceren die het energieverbruik voor iedereen op realistische wijze kunnen verminderen. Het gebruik van materialen die hernieuwbaar, recyclebaar en duurzaam zijn, is van cruciaal belang. Duurzame materialen hebben als voordeel dat ze een langere levensduur hebben dan klassieke materialen. Dit zorgt ervoor dat je je meubels en interieur minder vaak hoeven te vervangen.

Wat kan je doen?

Er wordt nu veel meer nadruk gelegd op natuurlijk daglicht. Dakramen en hoge ramen zorgen ervoor dat er overdag een maximale hoeveelheid licht binnenkomt. Ook LED lampen gaan tot vijf keer langer mee dan gloeilampen.

Circa de helft van de 25- tot 35- jarigen geeft aan dat zij het belangrijk vinden om duurzame keuzes te maken in hun dagelijks leven. Er zijn genoeg dingen die je als huiseigenaar kan doen om je interieur te verduurzamen. Innovatie ideeën waarbij gebruik wordt gemaakt van materialen als bamboe en jute die op verantwoorde wijze zijn gewonnen, zorgen voor een verfrissende en stijlvolle woning. Het kiezen van eco-verven is een duurzame keuze, die verven zitten lager in vluchtige organische stoffen (VOS), en zijn minder schadelijk voor de lucht. En een gezonde lucht is belangrijk in een duurzaam interieur, omdat het direct invloed heeft op de gezondheid van mensen. Ook het plaatsen van planten in je huis dragen bij aan een gezonde lucht. Door het beheersen van luchtverontreiniging, de hoeveelheid zuurstof, de temperatuur en vochtigheid van de lucht zorgt dat de ventilatie-installaties functioneren en goed onderhouden worden. Door middel van het slim inrichten van je ruimtes kun je de belasting op het milieu verminderen. Zo kun je het natuurlijke lichtinval maximaliseren, energiezuinige apparaten gebruiken voor bijvoorbeeld de verlichting, verwarming en verkoeling en slimme technologieën bevatten om het energieverbruik te verminderen.

Hergebruik materialen

Naast het recyclen van de materialen kan je natuurlijk ook meubilair hergebruiken. Er wordt namelijk jaarlijks in Nederland zo’n 247 miljoen kilo aan meubels weggegooid. De verbranding van de materialen, vooral van kunststof heeft een grote CO2-impact. Het produceren van meubels draagt hier ook bij aan, dus het is zonde om ze weg te gooien voordat ze versleten zijn. Zo kan je als je meubels nog in goede staat zijn ze proberen te verkopen. Dit zou kunnen via marktplaats, facebook of via een lokale tweedehands winkel. Als je geen geld wilt hebben voor je meubels kan je ze ook nog doneren aan verschillende organisaties, zoals Leger des Heils, of de kringloop. Je kan ook creatief aan de slag met je meubels en ze upcycelen tot iets nieuws. En als je meubels echt niet meer bruikbaar zijn, kan je de materialen recyclen.

Tweedehands meubilair (Bron: EcoStart)

Het is overduidelijk dat het aantal klanten bij kringlopen groeit. Het is een ware trend geworden om hier unieke en betaalbare meubelstukken te kopen. In de top 3 van de meest gekochte tweedehands spullen staat in Nederland meubels op plaats 3 met 46%. In een gesprek met De Gelderlander zegt Hermien Rientjes, manager bij de kringloopwinkel: “Meubels doen het bij de kringloop bijzonder goed, mensen die op zoek zijn naar meubels zijn vaak heel doelgericht aan het zoeken.” Zo gingen wij langs bij de kringloopwinkel Kawin in Diepeveen en spraken we met de eigenaresse. Zij liet weten dat mensen vooral kiezen voor tweedehands meubels omdat het duurzaam is. De tweede reden voor het kopen is, omdat het goedkoop, maar ook unieke meubels zijn. Een trend die er nu veel gezien wordt in het koopgedrag van tweedehands meubels zijn meubels uit de jaren 60 en 70, ook wel bekend als vintage meubels. Ook liet de eigenaresse van Kawin weten dat de producten die ze in de winkel verkopen krijgen doordat mensen hun spullen niet meer hoeven te hebben. Deze spullen zetten ze in de winkel of ze proberen het zo duurzaam mogelijk af te voeren. Die spullen scheiden ze zelf achterin de winkel, zo scheiden ze het hout, ijzer, metalen, puin en aardewerk van elkaar. Dit is duurzamer en de prijs van gescheiden afval is een stuk lager.

Video – een interview bij kringloopwinkel Kawin

Het is essentieel om te streven naar verandering, zowel in de bouwsector als in ons interieur. Door de innovatie van traditionele bouwmethodes naar circulaire bouw en het bevorderen van duurzaam interieur ontwerpen, kunnen we de impact op ons milieu verminderen en het bevorderen van een gezonde leefomgeving. De tijd om te handelen is nu, ten slotte draagt elke kleine aanpassing bij aan een gezonde toekomst voor ons allemaal. En zorgen we er samen voor dat Nederland in 2050 100% circulair is.

Deel artikel

Bronnen